Problem Neydi?

Okulda eğlence, oyun, aktivite gibi ihtiyaç ve istekleri gerektiği kadar karşılanmayan çocuklar çözüm olarak akran zorbalığına yönelebilir. Peki, öğrencilerde akran zorbalığının önüne nasıl geçebiliriz?

Çözüm 

Tasarım Odaklı Düşünme metodolojisinin kullanıldığı Yaratıcı Problem Çözme sürecinde,  öğrencilerin şiddeti bir eğlence aracı olarak görebildiği gözlemlendi. Şiddet kültürünü normalleştiren ve içselleştiren öğrencilerin ise akranlarına daha rahat şiddet uyguladığı fark edildi. Bunun üzerine, hem öğrencilerin eğlence ve oyun ihtiyaçlarını karşılamaya, hem de oyunlardan şiddet öğesini çıkarmaya katkı sunan “Oksijenim Oyun” çözümü geliştirildi.

“Oksijenim Oyun” çözümünü uygulamak için öncelikle teneffüslerde en çok oynanan oyunlar tespit edilir. Oyunun kuralları öğrencilerle tartışılır, içerisinde şiddet öğesi barındıran oyunlar fark edilir. Bu oyunların kuralları öğrencilerden detaylarıyla öğrenildikten sonra, oyun kuralları öğrencilerin birbirleri ile şiddetsiz iletişim kurabilecekleri, eğlenecekleri, birbirlerini derinlemesine tanımalarına yardımcı olacak ve böylece okulda akran zorbalığını azaltabilecek şekilde değiştirilir. Oyunlardaki şiddet içeren kurallara alternatif bulmak öğretmen ile öğrencilerin ortak hayal gücü ve işbirliğiyle gerçekleştirilir. Bu sebeple bulunan şiddetsiz kurallar her bir uygulamada farklılık gösterecektir. Çözümün test sürecinde değiştirilen, alternatif kurallar tasarlanan oyunlara bom oyunu, yerden yüksek, sandalye kapmaca ve taş-kağıt-makas gibi oyunlar örnek verilebilir. Etkinliğin ayrıntılı yönergesine ulaşmak için “Çözümümü İndir” butonuna tıklayabilirsiniz.

Etkisi

Çözüm, ilköğretim, ortaöğretim ve lise kademelerinden öğrencilerle birlikte gerçekleştirildi. Öğrenciler oyunların şiddet olmadan da eğlenceli olabileceğini fark ettiler. “Yapamayan”, “beceremeyen”, “yanan”, “yavaş olan” oyundan çıkar mantığını değiştirdiler; “yanan” oyuncuları oyundan çıkarmak yerine oyun içerisinde kalmalarını sağlayacak şekilde “yananlara” yeni görevler verdiler. Öğrenciler birlik, beraberlik ve  kimseyi dışlamadan işbirliği içinde oyun oynamanın verdiği keyfi fark ettiler. Bunlara ek olarak, “Oksijenim Oyun” çözümü, cinsiyet ayrımından kaynaklı olumsuz tutumların oyun içerisinde olumluya dönüşmesini sağladı.

Çözüm Nasıl Uygulanır?

Çözüm, her branştan öğretmenden tarafından tüm kademelerde uygulanabilir. Çözüm, okulun koşulları, müfredat ya da öğrencilerin ihtiyaçları gözetilerek, uygulanacak eğitim ortamına uyarlanabilir. Uygulama sürecinde Yaratıcı Problem Çözme becerisi ve Tasarım Odaklı Düşünme (TOD) metodolojisi ile ilgili ihtiyaç duyulan bilgilere, www.yaraticiproblemcozme.org adresinden ulaşılabilir. Her çözüm, uygulanıp farklı öğrencilerle buluştukça gelişmeye ve zenginleşmeye açıktır. Çözümü uygulama sürecinde edindiğiniz deneyimleri ve çözümün gelişmeye açık yönlerine dair önerilerinizi info@ogretmenagi.org adresine gönderebilirsiniz. Çözümle ilgili sosyal medya paylaşımlarınızda #DeğişimOkulda hashtagini kullanarak ve Öğretmen Ağı hesabını etiketleyerek, çözümün yaygınlaşmasına katkı sunabilirsiniz. Öğretmen Ağı Yaratıcı Problem Çözme Programı ile ilgili güncel gelişmelerin paylaşıldığı Facebook Grubu'na buraya tıklayarak üye olabilirsiniz. Kitapçıkta yer alan atölye ve etkinlikleri uyguladıktan sonra buradaki formu doldurarak geri bildirimlerinizi iletirseniz çözümleri birlikte geliştirebiliriz.

Çözümü Geliştirenler

Cengiz Özcan (Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Öğretmeni), Gamze Ay (Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Öğretmeni), Mustafa Dursun (Türkçe Öğretmeni), Türkay Tol (Matematik Öğretmeni), Yücel Özmen (Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni), Ümit Alkan