Problem Neydi?

Yargılanma korkusu, çocukların soru sormaktan çekinmesine yol açabiliyor. Güven ortamı sağlandığında ve çocukların sorduğu sorular ciddiye alındığında, merakın yeşerdiği bir eğitim mümkün olabiliyor. Peki, “Öğrencilerin öğrenme merakını artırmak için, soru sorduklarında yargılanmayacakları güvenli ortamları nasıl yaratabiliriz?”

Çözüm

Tasarım Odaklı Düşünme metodolojisinin kullanıldığı problem çözme sürecinde, dışlanma korkusunun ve sosyal kabul ihtiyacının öğrencilerin meraklarını dışa vurmalarında etkili olduğu gözlemlendi. Bu bağlamda, öğrencilerin meraklarını özgürce paylaşmalarını sağlayan ve yargılanmayacakları güvenli ortamı yaratarak merakı artırmayı hedefleyen "Merak Kediyi Besler" etkinliği geliştirildi.

Öğrencilere, "Çözümü indir" kısmında bulabileceğiniz, meraklı kedilerin hikayesi anlatılır veya ses kaydı dinletilir. Hikaye "Dinlediğiniz hikayede kedilerin meraklarından besleniyor olmaları nasıl hissettirdi?", "Sizce merak, insanları nasıl besler?", "Neden çocuklardan yardım istiyor olabilirler?", "Çocuklar merak eder mi? Neden?", "Bir yetişkin neleri merak eder? Neden?" sorularıyla konuşulur. Kurgusal olandan çıkıp öğrencilerle, kendileri merak etmediklerinde neler olabileceği konuşulur. Hikaye tartışmasından sonra öğrencilerle birlikte Meraklı Kedi görseli tasarlanır. Meraklı Kedi’ye sınıfça bir isim verilir. Sonrasında yönergeler öğrencilerle paylaşılır. Meraklı kedinin kuyruğuna yapıştırılacak sorular herhangi bir konudan, hayatın içinden veya hayal dünyalarından olabilir. Soruların cevaplanma zorunluluğu yoktur. Amaç, soru sorarak kediyi beslerken kendi meraklarımızı beslemektir. Her öğrenci haftada bir dağıtılan soru kartına isimsiz olarak sorusunu yazıp kedinin kuyruğuna yapıştırır. Kediyi besleyen sorulara hafta boyunca göz atılabilir. Bir haftanın sonunda tüm sınıf paylaşım çemberinde buluşur ve sorular paylaşılır. Paylaşım çemberi buluşmasında sorular ile aşağıda önerilen etkinlikler uygulanabilir. Buluşma için bunlardan farklı etkinlikler de tercih edebilir. 

1. Öneri: Öğretmen asılmış soruları paylaşım çemberi yapılacağı gün toplar. Öğrencilerden biri veya öğretmen gözleri kapalı bir şekilde 2 soru seçer. Bu sorular hiç yargılanmadan “Haftanın Soruyu Sulandır Sorusu” olarak seçilir. Bu soruları isterlerse araştırabilecekleri paylaşılır. Sorunun seçilmesinin amacı, hafta boyunca en az iki kez "Günaydın!" veya "İyi Akşamlar!" gibi selamlama cümleleri söylemek yerine karşılaştıkları kişilere bu soruları sormaktır.

2. Öneri: Öğretmen kedinin kuyruğundan soruları toplar ve bir top haline getirir. Öğrencilere merak topunu sırayla atar. Topu tutan her öğrenci içeriğine bakmadan bir merak seçer ve öğretmen “Merakı merak ettiysen araştır!” yönergesini verir. Araştırma için zorlama yapılmaz.

3. Öneri: Öğretmen merakları kuyruktan toplar. “Bir arkadaşına neden bu soruyu seçtiğini anlatan mektup yazalım.” yönergesi verilir. Mektuplar yazıldıktan sonra yazılan kişiyle paylaşılır.

4. Öneri: Öğrenciler ikili eşleşir. Herkes yazdığı soruyu eline alır. Eşlerden biri A, diğeri B olur. A olanlar sorularını B olanlara söyler. B'ler o soruları resimle ifade eder. Sonra eşler değişerek tekrar uygulanır. Herkes çizim yaptıktan sonra soruların resimleri sergilenir.

5. Öneri: Çember oluşturulur. Herkes yazdığı soruyu eline alır. Gönüllü olan öğrenci ortaya geçer. “Sorduk sormayın deme, sordum işte:...” diyerek sorusunu söyler. Çemberdekiler sorusunu yanıtlamaya çalışır.

6. Öneri: Çember oluşturulur. Gönüllü olan öğrenci ortaya geçerek sorusunu sorar. Soruyu sorarken buna bir hareket ekler. Tüm grup soruyu ve hareketi tekrarlar. Herkesin sorusu tekrarlanır.

Etkisi

Öğrencilerin dinledikleri hikaye sayesinde bu çözümü, bir etkinlik yerine oyun olarak görmelerinin dinamiği yükselttiği gözlemlendi. Öğrencilerin “Kedi hikayesini kimler yazıyor?", "Kedilerin toplantıları nerede oluyor?", "Bu hafta biz de çember olacak mıyız?” gibi merak içeren sorular sordukları gözlemlendi. Öğrencilerin birbirlerinin meraklarından besleniyor ve yargılanmayacaklarını biliyor olmaları sayesinde bir süre sonra herkesin ilgisini çekecek konular bulmaya çalıştıkları gözlemlendi. Öğrencilerin, araştırma yapabilecekleri ve yeni ilgi alanları bulabilecekleri bir alana transfer etmesinin uygulayıcı öğretmenler için de heyecanlandırıcı ve motive edici olduğu gözlemlendi.

Çözüm Okullarda Nasıl Uygulanır?

Çözüm, her branştan öğretmenden tarafından tüm kademelerde uygulanabilir. Çözüm, okulun koşulları, müfredat ya da öğrencilerin ihtiyaçları gözetilerek, uygulanacak eğitim ortamına uyarlanabilir. Uygulama sürecinde Yaratıcı Problem Çözme becerisi ve Tasarım Odaklı Düşünme (TOD) metodolojisi ile ilgili ihtiyaç duyulan bilgilere, www.yaraticiproblemcozme.org adresinden ulaşılabilir. Her çözüm, uygulanıp farklı öğrencilerle buluştukça gelişmeye ve zenginleşmeye açıktır. Çözümü uygulama sürecinde edindiğiniz deneyimleri ve çözümün gelişmeye açık yönlerine dair önerilerinizi info@ogretmenagi.org adresine gönderebilirsiniz. Çözümle ilgili sosyal medya paylaşımlarınızda #DeğişimOkulda hashtagini kullanarak ve Öğretmen Ağı hesabını etiketleyerek, çözümün yaygınlaşmasına katkı sunabilirsiniz. Öğretmen Ağı Yaratıcı Problem Çözme Programı ile ilgili güncel gelişmelerin paylaşıldığı Facebook Grubu'na buraya tıklayarak üye olabilirsiniz. 

Etkinliği Geliştirenler

Büşra GÜRTÜRK (Sınıf Öğretmeni), Gülay YENİAY BULUT (Sınıf Öğretmeni) , Mine Mercan KOCAER (Tarih Öğretmeni), Mine AKSAR (Türkçe Öğretmeni), Özkan ÇETİN (Fen Bilimleri Öğretmeni), Zeynep Özge ÜNAL (Rehber Öğretmen)