Problem Neydi?

Çocukları zorbalık davranışlarına iten sebepler üzerine yapılan grup araştırmasında görüldü ki; aile içerisinde iyi bir iletişim kuramayan çocuklar akranlar da olumlu iletişim kurmakta zorlanabiliyorlar. Akran aidiyetinin sağlanamadığı durumlarda da öğrencilerde oluşan güvensizlik duygusu öğrenciyi akran zorbalığı davranışına itebilmekte. Bunun yanı sıra, duygusal yoksunluk ve ilgi eksikliği de öğrencinin akran zorbalığına başvurmasının sebepleri arasında. Peki, akran zorbalığının önlenmesini nasıl sağlayabiliriz?

Çözüm 

Tasarım Odaklı Düşünme metodolojisinin kullanıldığı Yaratıcı Problem Çözme sürecinde,  çocuklarla birlikte zorbalık davranışları üzerine paylaşım yapılırsa sınıf içerisinde karşılıklı empati kurulabileceği ve böylece zorbalık davranışlarında azalma yaşanabileceği öngörüldü. Bu bağlamda çocukların zorbalık davranışları üzerine duygu ve düşüncelerini paylaşabilmelerine yaratıcı drama yöntemiyle katkı sunan “Neden Adası” çözümü geliştirildi. 

"Neden Adası” etkinliğinde büyük bir kartonun ortasına bir soru işareti yapıştırılır, bu soru işaretinin “Neden Adası” olduğu hayal edilir. Kartonun çevresine katılımcı öğrencilerin sayısı kadar ip bağlanır. Her ipin ucuna ise kağıtlar eklenir, kağıtlara sınıf içerisinde yapıldığı gözlemlenen zorbalık davranışları (örneğin: “Arkadaşımı oyuna almam.”, “Arkadaşlarıma takma isimle seslenirim.”) yazılır. Öğrenciler kartonun etrafında çember olur, her öğrenci kartondan çıkan ip ve kağıt ile eşleştirilir. Öğrencilere “Neden Adası”nın hikayesi anlatılır, bu adada yaşayan çocuklar belki birilerine ulaşır diye içlerinde tuttukları cümleleri kağıtlara yazarak denize salmışlardır. Eğer öğrenciler kağıtlarda yazan cümlelerin nedenlerine cevap verebilirse adaya ulaşırlar. Öğrenciler adaya ulaşmak için zorbalık davranışlarının sebepleri konusunda fikir yürütürler. Son olarak “Bilinç Koridoru” yöntemiyle duygu ve düşünce paylaşımı yapılır, zorbalığa uğrayan öğrencilerin ne hissedebilecekleri üzerine düşünülür. Etkinliğin ayrıntılı yönergesine ulaşmak için “Çözümümü İndir” butonuna tıklayabilirsiniz.

Etkisi

Çözüm, farklı kademelerden öğrencilerle ve öğretmen, veli, okul çalışanı gibi çeşitli paydaşlarla birlikte gerçekleştirildi. Öğrencilerin süreç içerisinde empati kurma yeteneğinin geliştiği gözlemlendi. Paydaşlarla yapılan uygulamaların sonucunda ise akran zorbalığı hakkında farkındalığın arttığı görüldü.

Çözüm Nasıl Uygulanır?

Çözüm, her branştan öğretmenden tarafından tüm kademelerde uygulanabilir. Çözüm, okulun koşulları, müfredat ya da öğrencilerin ihtiyaçları gözetilerek, uygulanacak eğitim ortamına uyarlanabilir. Uygulama sürecinde Yaratıcı Problem Çözme becerisi ve Tasarım Odaklı Düşünme (TOD) metodolojisi ile ilgili ihtiyaç duyulan bilgilere, www.yaraticiproblemcozme.org adresinden ulaşılabilir. Her çözüm, uygulanıp farklı öğrencilerle buluştukça gelişmeye ve zenginleşmeye açıktır. Çözümü uygulama sürecinde edindiğiniz deneyimleri ve çözümün gelişmeye açık yönlerine dair önerilerinizi info@ogretmenagi.org adresine gönderebilirsiniz. Çözümle ilgili sosyal medya paylaşımlarınızda #DeğişimOkulda hashtagini kullanarak ve Öğretmen Ağı hesabını etiketleyerek, çözümün yaygınlaşmasına katkı sunabilirsiniz. Öğretmen Ağı Yaratıcı Problem Çözme Programı ile ilgili güncel gelişmelerin paylaşıldığı Facebook Grubu'na buraya tıklayarak üye olabilirsiniz. Kitapçıkta yer alan atölye ve etkinlikleri uyguladıktan sonra buradaki formu doldurarak geri bildirimlerinizi iletirseniz çözümleri birlikte geliştirebiliriz.

Çözümü Geliştirenler

Murat IŞIK, Ahmet BAŞARAN (Türkçe Öğretmeni), Sedanur ÜNLÜOĞLU (Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni), Banu YÜCETAŞ (Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik), Sinem ÖZEL DORGA (Drama Öğretmeni), Zekiye KAPLAN (Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik), Ali Nail BEYCE, Burcu MUTLU (Türkçe Öğretmeni), Nazan ŞAH (Sınıf Öğretmeni)