“Türkiye’de ‘Öğretim Açığı’nı Anlamak: Matematik Öğretenlerin Gözünden” Yazı Dizisi

Yazarlar: Matematik Öğretimi Topluluğu

Bizler Öğretmen Ağı çatısı altında toplanmış farklı şehir, okul ve düzeylerde öğretmenlik yapan, ülkemizdeki matematik eğitimi uygulamalarına dair sözü ve dönüşüm için bir şeyler yapabileceğine inancı olan matematik ve sınıf öğretmenlerinden oluşan bir grubuz. Topluluğumuzun yapısı, katılımcı bir tasarım temelli “öğretmenler adına değil, öğretmenler ile birlikte” fikrini benimseyen bir araştırma-uygulama ortaklığı. Yaklaşık bir buçuk yıllık bir süre sonunda diğer meslektaşlarımız için model oluşturabilecek bir mesleki öğrenme ve üretme topluluğunun inşasına “ortak problemlerimizi anlama ve adını koyma” aşaması ile başladık.

Nisan 2022’den beri süregelen toplantılarımızda araştırmacılar James Stigler ve James Hiebert’in (1999) ABD’nin eğitim reformu çabalarına ve sınıf içindeki matematik öğretim pratiklerine eleştirel bir perspektiften baktığı “The Teaching Gap” (Öğretim Açığı)(1) kitabı ışığında biz de kendi ülkemizdeki matematik öğretim uygulamalarını tartıştık. Bu kitap ve eşliğinde izlediğimiz üç ülkeden (ABD, Japonya ve Almanya) matematik sınıfı manzaraları ayna işlevi gördü ve ülkemizdeki matematik öğretimine eleştirel bir gözle bakmamızı sağladı. Oradaki argümanların bir kısmının aslında bizim ülkemiz için de geçerli olduğunu fark ettik. İşte bu tespitlerimiz bir seriye dönüştü. Şimdi bunları sizlerle paylaşmak istiyoruz.

Bu yazı dizisinde, topluluğumuzun öğretmenleri, Öğretim Açığı kitabındaki temel argümanların onlara hangi soruları sordurduğunu ve tespitleri yaptırdığını kendi deneyimlerinden örnekler ile anlatıyor. Öğretmeyi öğrenmek bitmeyen bir süreçtir. Bir soruya verdiğiniz cevap diğer soruları sordurur. O yüzden yazılarımız kesin hükümlerle değil, peşinden gideceğimiz sorular ile bitiyor. Bu sorular bizim önümüzdeki yıl yanıtlarını aradığımız ve bu yanıtları hayata geçirip, gelen veriyle tekrar sorular sorup, büyüyerek gittiğimiz bir sürecin ilk adımları.

Öğretim Açığı (The Teaching Gap) kitabı hakkında

Stigler ve Hiebert tarafından 1999 yılında yazılan bu kitap, 1995 yılında gerçekleştirilen bir uluslararası karşılaştırmalı çalışma olan TIMSS (The Third International Mathematics and Science Study) Video Çalışmasının bir analizini içermektedir. TIMSS Video Çalışması, ABD’de yıllar boyunca özellikle matematik eğitimi alanındaki ulusal reform çabalarının başarıya ulaşmadığı gerçeğiyle 80’li ve 90’lı yıllarda yapılan uluslararası sınavlarda diğer ülkelerin çok gerisinde kalarak yüzleşilmesinin bir ürünüdür. Yazarlara göre, TIMSS sınavlarından gelen sayısal veriler sınıf içinde gerçekten neler olup bittiğini anlamak için yeterli olmamış, sınıflara daha yakın mercekten bakma ihtiyacı doğmuştur. Bu yüzden, TIMSS Video Çalışmasında 1995 yılında üç ülkeden toplam 231 sekizinci sınıf matematik dersi video kasetlere kaydedilmiş, ardından oluşturulan uluslararası araştırmacı komiteleri ile bu derslerin derinlikli nitel analizleri yapılmış ve bu ülkelerdeki matematik öğretim pratikleri ile ilgili çarpıcı sonuçlara ulaşılmıştır.(2) Öğretilen içeriğin aynı, öğrenci profillerinin ve sınıfların fiziksel koşullarının benzer olduğu bu ülkelerde farklılaşan temel şeyin öğretim olduğu görülmüştür. Bu tespitler, yazarları öğretimin aslında kültürel bir pratik olduğu ve değişmesi için hızlıca gündeme gelip ve ardından hızlıca gündemden inen, öğretmenler tarafından hızlıca benimsenip uygulanması beklenen reformlar yerine, katılımcı mesleki gelişim modelleri eşliğinde, sürdürülebilir çözümlerin sabırlı ve zamana yayılan bir şekilde eğitimin tüm paydaşlarının iş birliği ile hayata geçirilmesi gerektiği sonucuna ulaştırıyor. Öğretimi katılımcı ve kolektif süreçler yoluyla iyileştirmenin iyi bir örneği olarak, bir öğretmen ders tasarım topluluk modeli olan “Japon Ders İmecesi” pratiği tanıtılmakta ve bu pratiğin başka ülkelerde hayata geçirilmesi ile ilgili politika önerilerinde bulunulmaktadır.

Yazı dizisi kapsamında Semra Dora tarafından kaleme alınan “Matematiğin Doğası Nasıl Bir Matematik Öğretimini Gerektirir?” yazısına ulaşmak için tıklayın.

Yazı dizisi kapsamında Hülya Kırmızıtoprak tarafından kaleme alınan “Öğretmenin Değişimi Üzerine: Kültürel Olarak Miras Aldığımız Öğretme Kodlarımızın Değişimi Mümkün müdür?” yazısına ulaşmak için tıklayın.

Yazı dizisi kapsamında Zeynep Özbalçık tarafından kaleme alınan “Matematik Öğretiminde Bir Değişim Hikayesi: Öğrencilere Ait Bir Matematik Dersi Nasıl Olur?” yazısına ulaşmak için tıklayın.

Yazı dizisi kapsamında Dilan Özdemir tarafından kaleme alınan “Zengin Öğrenme Ortamları Tasarlamak Nedir, Ne Değildir?” yazısına ulaşmak için tıklayın.

Yazı dizisi kapsamında Gülgün Yasemin Demirci tarafından kaleme alınan “Hala Yapılabilecek Bir Şeyler Var: Matematik Öğretimi Topluluğu Deneyimi” yazısına ulaşmak için tıklayın.