Problem Neydi?

Öğrencilerin, gündelik yaşamda işlerine yaramayacağını düşündükleri, kullanım alanlarını anlamlandıramadıkları konulara, kavramlara veya materyallere yönelik merakı ve ilgisi azalabiliyor. Diğer bir deyişle, öğrenciler, hayatlarında somutlaştırabildikleri, kullanım alanlarının örnekleriyle karşılaştıkları ve anlamlandırabildikleri konulara karşı daha çok merak duyuyor; keşif ve derinleşme süreci daha kalıcı oluyor. Peki, öğrencilerin, meraklarının hayatta somut bir karşılığı olduğuna yönelik farkındalığını nasıl artırabiliriz?

Çözüm

Tasarım odaklı düşünme metodolojisinin uygulandığı problem çözme sürecinde; öğrencilerin merak ettiği bazı konuların hem kendileri hem de sosyal çevresi tarafından “saçma”, “gereksiz”, “değersiz” ve “işe yaramaz” olarak nitelendirildiği ve hayattaki kullanım alanları, işe yarar kısımları, anlamlandırılabilir yönleri deneyimlenmediği için öğrenme merakının da azaldığı gözlemlendi. Bu bağlamda, öğrencilerin “saçma” veya “işe yaramaz” olarak tanımladığı meraklarının hayattaki karşılığını bulmasını sağlayan “BUMERA(n)K” uygulaması geliştirildi.

Etkinliğin hazırlık aşamasında sınıftaki bir panoya veya duvara üzerinde “BUMERA(n)K” yazan bir alan hazırlanır. Duvarın üstüne veya yanlarına “Hangi merakın saçmasapanmış?”, “Bu bilgi şimdi ne işime yarayacak mı diyorsun?” vb. ilgi çekici sorular yazılır. Öğrencilere “Bazen saçma diye düşündüğünüz şeyleri merak ettiğiniz oluyor mu?”, “Bunu merak etsem ne işime yarayacak dediğiniz şeyler var mı?” vb. sorular sorulur. Öğretmen de bu sürece katılabilir. Öğrencilere kalem ve yapışkanlı kağıt dağıtılır. Yapışkanlı kağıtlara “saçma” veya “gereksiz” olarak gördükleri ama merak ettikleri konuları, kavramları, objeleri vb. soru haline getirerek yazmaları istenir. Sorusunu tamamlayan kişilerin “BUMERA(n)K” alanına kağıtlarını yapıştırması istenir. Tüm sorular asıldıktan sonra herkesin diğer soruları görmesi için belli bir süre verilir. Kağıtların hepsi bir keseye/şapkaya/torbaya toplanır. Toplanan sorular, kimseye kendi sorusu gelmeyecek şekilde dağıtılır. Ayrılabilen süreye göre bu sorular üzerine o anda “Bu kavram/konu/obje sizce hayatta nerelerde kullanılabilir?”, “Nerede karşımıza çıkar?”, “Hayatımızı nasıl kolaylaştırıyor olabilir?” sorularıyla bir tartışma başlatılabilir veya öğrencilerden bu sorular üzerine bir araştırma gerçekleştirmeleri istenebilir. Araştırma süreci bittikten sonra, araştırma bulguları sınıfa getirilir. Bulgular bir sunum şeklinde veya çember halinde oturulup bir deneyim paylaşımı formatıyla paylaşılabilir. Etkinlik bittikten sonra öğrencilerden değerlendirme ve geribildirim alınır.

Etkisi

Bu süreçte öğrencilerin, “saçma” diye nitelendirilen meraklarının; başka bir arkadaşı tarafından değer verilip araştırılmasının ardından o merakın özünde değer verilebilir yanlarının olduğunu keşfettiği gözlemlendi. Bu süreçte öğretmenin de keşif sürecinde olmasının “otorite figürü”, “her şeyi bilen kişi” vb. kalıbını kırarak öğretmenin de “öğrenen” ve “öğrenme yolculuğunda öğrencilere eşlik eden” bir rolde olduğu farkındalığı oluştu. Çözümün uygulanmasının ardından öğrencilerden şu geri bildirimler alındı: “Benim merak ettiğim konuyu başkasının araştırması ve değerli bulması beni çok mutlu etti.”, “Ortak noktamız olmadığını düşündüğüm arkadaşlarımla aynı şeyleri merak ediyormuşuz; şimdi fark ediyorum.”

Çözüm Okullarda Nasıl Uygulanır?

Çözüm, her branştan öğretmenden tarafından tüm kademelerde uygulanabilir. Çözüm, okulun koşulları, müfredat ya da öğrencilerin ihtiyaçları gözetilerek, uygulanacak eğitim ortamına uyarlanabilir. Uygulama sürecinde Yaratıcı Problem Çözme becerisi ve Tasarım Odaklı Düşünme (TOD) metodolojisi ile ilgili ihtiyaç duyulan bilgilere, www.yaraticiproblemcozme.org adresinden ulaşılabilir. Her çözüm, uygulanıp farklı öğrencilerle buluştukça gelişmeye ve zenginleşmeye açıktır. Çözümü uygulama sürecinde edindiğiniz deneyimleri ve çözümün gelişmeye açık yönlerine dair önerilerinizi info@ogretmenagi.org adresine gönderebilirsiniz. Çözümle ilgili sosyal medya paylaşımlarınızda #DeğişimOkulda hashtagini kullanarak ve Öğretmen Ağı hesabını etiketleyerek, çözümün yaygınlaşmasına katkı sunabilirsiniz. Öğretmen Ağı Yaratıcı Problem Çözme Programı ile ilgili güncel gelişmelerin paylaşıldığı Facebook Grubu'na buraya tıklayarak üye olabilirsiniz. 

Etkinliği Geliştirenler

Emine Delioğlu (Sınıf Öğretmeni), Mehmet Çelik (Matematik Öğretmeni), Neriman Göktekin (Resim Öğretmeni), Pınar Yılmaz (İngilizce Öğretmeni), Tufan Arıca (Okul Müdürü)