Problem Neydi?

Çocukların duygularını ifade etmek için gündelik hayatlarında kullandıkları duygu dağarcıklarının oldukça sınırlı olması, hem kendilerinin hem de akranlarının ne hissettiklerinin farkına varmalarını da kısıtlıyor. Kendilerinin ve birbirlerinin duygularına yönelik farkındalıklarının düşük olması okullardaki akran zorbalığını da artırıyor. Peki, "Öğrencilerin, tüm duyguları ile birer birey olarak görünür olmalarını nasıl sağlayabiliriz?”

Çözüm 

Tasarım Odaklı Düşünme metodolojisinin uygulandığı problem çözme sürecinde; olumlu ve olumsuz tüm duyguları ile kabul gördüğünü hissedemeyen öğrencilerin duygularını ifade etmekte güçlük çektiği ve bu nedenle zorbalığı seçtikleri gözlemlendi. Başka bir deyişle, öğrenciler kendilerini ifade edemedikleri zaman kendilerini “görünmez” hissediyorlar. Bu görünmezliği kırmak için öğrencilerin gün içerisinde hissettikleri duyguları yazarak kendilerini özgürce ifade etmelerine alan açan bir çalışma olan “Duygu Duvarı” geliştirildi. Pandemi dönemiyle birlikte dijital çözümlere olan ihtiyacımız da arttı. Bununla birlikte, “Duygu Duvarı” çözümü tamamen dijitale uyarlandı. Etkinlik detaylarına aşağıda yer alan çözümümü indir bölümünden ulaşabilirsiniz.

Etkisi

Duygu Duvarı’nın Dijital Program Raporu’ndan çıkan verileri n özetini aşağıda bulabilirsiniz. Buna ek olarak Program katılımcılarından Aysel İnce ve Şerife Kiremitçi’nin kaleme aldığı yazıyı buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.

Duygu Duvarı Dijital Çözüm Programı’na Afyonkarahisar, Ankara, Antalya, Aydın, Batman, Bursa, Denizli, Eskişehir, Hatay, İstanbul, İzmir, Tekirdağ ve Van illerinden olmak üzere toplamda 13 farklı ilden 14 öğretmen aktif olarak uygulamayı yürütmüştür. Uygulama, 15 farklı sınıfta 165 öğrenci ile çalışılmıştır. Uygulama boyunca öğrencilerin toplam doldurduğu “duygu formu” sayısı 998’dir. Öğrenciler tarafından en çok paylaşılan duygular “coşkulu”, “mutlu”, “eğlenceli”, “keyifli”, “sıkılmış” ve “bıkkın”dır.  formlarda sıklıkla karşılaştıkları “bıkkın” ve “sıkılmış” ifadelerinin ise, öğrencilerin şu an yaşadıkları uzaktan eğitim süreci ve COVİD-19 kaynaklı sorunlarla ilişkili olduğundan söz etmişlerdir. Benzer şekilde formda öğrenciler tarafından sıklıkla tekrarlanan konular da çoğunlukla uzaktan eğitim sürecine ve evde kalmanın getirdiği sıkıntılara ilişkindir. Öğrenciler ayrıca aile, arkadaşlar ve yaşadıkları günlük durumları da formlarda paylaşmışlardır. Öğrencilere duyguların tanıtılması, formlar aracılığıyla duyguları üzerine düşünmeleri ve onaran çemberlerde tartışmaları, öğrencilerin duygu çeşitlilikleri ve duygularla davranışlar arasındaki ilişki üzerine bir farkındalık kazanmasına yardımcı olmuştur. 

“Formdaki "Sana bu duyguları hissettiren olay veya durumlardan hangisini paylaşmak istersin?" sorusu, öğrencilerin duygularına sebep olan durumlar ve bu durumlara verdikleri tepkileri ifade edebilmelerini oldukça geliştirdi. İlk formları ile son formlarını karşılaştırdığımızda büyük değişimler gözlemledik. Örneğin; bu soruya ilk zamanlarda mutlu olmasının sebebine sadece "Aile" yazan bir öğrencimizin onarım çemberimizden sonra "Ailemin benim yanımda olması, bana sürekli destek olmaları beni mutlu, keyifli, güvenli ve ferah hissettiriyor. Bu yüzden onları çok seviyorum." yazması bizi çok etkiledi. Yani bu uygulama aslında öğrencilerimize "ifade özgüveni" sağladı.”
Geri Bildirim Formu Çıktıları’ndan

“Çocuklar sünger havalandıktan sonra değişti ve daha heyecanlı olarak katıldılar. Yepyeni duygular ifade ettiler. Rumuz kullanmaları rahat olmaları(nı sağladı) ve ifade/duygu özgüveni kazandılar.”
Deneyim Paylaşımı Toplantısı Çıktıları’ndan

“Yaşanan süreçte ortak duygulara dikkat çekmek onların kendilerini yalnız hissetmemelerini sağladı ve hissettiklerinden kaçmadan sağlıklı bir şekilde yaşamalarını bunları ifade etmeleri konusunda farkındalık kazandırdı.”
Geri Bildirim Formu Çıktıları’ndan

Duygu Duvarı uygulaması sadece öğrencinin duyguları tanıması ve ifade etmesine ilişkin bir farkındalık kazandırmakla kalmayıp aynı zamanda öğretmende de bir dönüşümü tetiklemiştir.

“Aslında "Duygu Duvarı" projesi bende büyük bir farkındalık oluşmasını sağladı. Bizzat formu dolduran kişi olmasam da öğrencilerden elde ettiğim veriler beni bir öğretmen olarak çok besledi. 5. sınıf öğrencilerimden birinin "Bugün en sevdiğim yemek vardı. O yüzden çok mutluyum." yazması bana en ufak şeylerle minik kalplere nasıl ulaşabileceğimizi öğretti.”
Geri Bildirim Formu Çıktıları’ndan

“Öğrencilerimle aramda şeffaf bir duvar var. Onlar da bana sordular. Ben de böylece kendi duygularımın farkına vardım.”
Deneyim Paylaşımı Çıktıları’ndan

“Etkinlik öğretmenin de öğrencileri tanımasını sağlıyor. Bazı öğrencilerim hakkında yanılabildiğimi fark ettim.”
Deneyim Paylaşımı Çıktıları’ndan

*Katılımcı öğretmenin “sünger havalandırmak” olarak paylaştığı ifade öğrencilerin Google formlar aracılığıyla öncelikle duygularını paylaşması ve bu duyguların onaran çemberlerde tartışılmasını içermektedir.

Çözüm Nasıl Uygulanır?

Çözüm, her branştan öğretmenden tarafından tüm kademelerde uygulanabilir. Çözüm, okulun koşulları, müfredat ya da öğrencilerin ihtiyaçları gözetilerek, uygulanacak eğitim ortamına uyarlanabilir. Uygulama sürecinde Yaratıcı Problem Çözme becerisi ve Tasarım Odaklı Düşünme (TOD) metodolojisi ile ilgili ihtiyaç duyulan bilgilere, www.yaraticiproblemcozme.org adresinden ulaşılabilir. Her çözüm, uygulanıp farklı öğrencilerle buluştukça gelişmeye ve zenginleşmeye açıktır. Çözümü uygulama sürecinde edindiğiniz deneyimleri ve çözümün gelişmeye açık yönlerine dair önerilerinizi info@ogretmenagi.org adresine gönderebilirsiniz. Çözümle ilgili sosyal medya paylaşımlarınızda #DeğişimOkulda hashtagini kullanarak ve Öğretmen Ağı hesabını etiketleyerek, çözümün yaygınlaşmasına katkı sunabilirsiniz. Öğretmen Ağı Yaratıcı Problem Çözme Programı ile ilgili güncel gelişmelerin paylaşıldığı Facebook Grubu'na buraya tıklayarak üye olabilirsiniz. Kitapçıkta yer alan atölye ve etkinlikleri uyguladıktan sonra buradaki formu doldurarak geri bildirimlerinizi iletirseniz çözümleri birlikte geliştirebiliriz.

Dijitale Uyarlayanlar

Esin Yılmaz (Sosyal Bilgiler Öğretmeni)