Okul Kültürü Oluşturmak

Yazar: Gizem Ok Uluçay

Bir öğretmen için okul kültürü ne anlam ifade eder? Bir öğrenci için okul kültürü olan bir okulda bulunmak neler sağlar?

Bulunmayı, çalışmayı, öğrenmeyi, öğrenciyken içinde var olmayı dilediğim okulu hayal ediyorum. Kapısı, bahçesi, duvarları nasıl olurdu ya da olmazdı diye. İnsanları nasıl selamlaşırdı da kendimi değerli hissederdim, neleri kabul ederdi de ben de meraklarımın peşinde koşturup dururdum. Neleri komik bulup farkında olmadan öğrenirdim, nasıl empati kurardım çalışanlarla, kimse uyarmadan nasıl kaldırırdım yere düşen çöpü, ayağa takılan kalem kutusunu. Nasıl korurdum, nasıl ait hissederdim, nasıl mezunu olmaktan gurur duyardım diye hayal etmekten vazgeçmiyorum.

Nasıl okullarda okuduk biz? Vizyon sahibi, rol model olmuş kaç yetişkin hatırlıyorum? “Benim okulumun değerleri bunlardı ve bana böyle bir birey olmam için emek verdiler.” diyebiliyor muyum?

Okullar kültür oluştururken, uyarlanabilir sorunları fark edip bunun için iş birliği yapmaya açık olan liderlerle varlık gösterebilir. Eğitim ortamlarında; veriler üzerinden ihtiyaçları belirleyebilen, yapılması gerekenler hakkında öğretmenleri harekete geçiren, aynı masada oturup fikir üreten ve fikir dinleyen liderler her okulun ihtiyaç duyduğu ilk itici güç. Ayrıca daha eğitici ve öğretici okul iklimi de istiyorsak önce okul kültürünü aynı ideallere dayandırmak ve yaymak zorundayız.

Aslına baktığınızda her okulun olumlu dediğimiz sizi olanaklı ve etkin kılan ya da olumsuz dediğimiz sizi kısıtlayan veya engel koyan bir okul kültürü var. Hangi tavırların bunları artırdığına veya geliştirdiğine odaklanmak, farkındalığın sağlanmasına imkan veriyor.

Okul kültürü, o okulun velilerini de mezunlarını da kapsayarak katılımcı bir topluluk oluşturuyorsa, toplumsal olarak sarsıcı bir şekilde ekonomik eşitsizlik içindeyken kapısından içeri girdiğiniz andan itibaren adalet duygusunu size veriyorsa, sağladığı şeffaflık, açık iletişim ve saygı arasındaki naif ölçüyü koruma becerisini gözlemleyerek öğrenmenizi sağlıyorsa ne mutlu. Güven ortamı inşa ederek okul ve çocuk yararına üreteceğimiz fikirleri masaya sunarken, hata yapmaktan korkmadan fikirleri tartışmaya açabilme ve açık iletişimle söz alabilme ortamını sağlamalıyız. Değişim sağlamak istediğimiz noktalarda işini layığıyla yerine getirebilen, başlattığı işi sonlandırabilen, mesleki donanımı yeterli kişileri işe almak ve böylece ahengi yakalamak da süreçte çok etkili oluyor. Tüm okul paydaşlarıyla aynı hedefe odaklanmak, çalışan profilini çıkarmak ve öğretmenlerin yetkinlik alanlarını belirlemek olumlu bir zihniyet kazanılmasını ve inanç oluşturma gücünü bizlere verecektir.

Performansının yükseltilmesi gereken öğrencilerle ilgili bakış açısı geliştirme, öğrenci davranışlarında ailenin etkisi hakkında görüş paylaşma, öğretmen eğitimleri hakkında hedef koyma gibi farklı yolları olsa da aynı anlayış çevresinde birleşilmesi gereken konularda yol haritası çıkarabilmek okul kültürünü sağlamlaştıracaktır. Okuldaki eğilimin ne durumda olduğunu bize gösteren değerler, alışkanlıklar, algılar, tepkiler, beklentiler, yazılı olmayan kurallar, inançlar, etik ilkeler kesinlikle çok iyi gözlenmesi ve anlaşılması gereken konuları oluşturuyor.

Görev sorumluluğundaki düşüklük, geçmişe yönelik önyargılar, zayıf işbirliği bağları okul kültürü oluşturma konusunda karşımıza çıkan engeller olabilir. Bunların üstesinden gelmek tabii ki zaman alan süreçlerdir. Bu yüzden selamlaşma rutinlerini geliştirmek, birlikte öğrenen bir öğretmen topluluğu yaratma konusunda sebat etmek, ailelerle kurulan okul iletişim kanallarının kullanımını gözden geçirmek, birbirini okul dışı öğrenme ortamları yaratarak tanıma fırsatları oluşturmak yapılabilecek önerilerden birkaçı.

Bunlar sağlandığında öğrenme ihtiyaçlarının öğretmenlerden gelme durumunun artırılması, birbirine rehberlik eden öğretmen algısı yaratarak kendini güçlendirme kültürü oluşturmak, içine girdiğinizde duvarındaki ödüllerle, panolarla, posterlerle tarihi olduğunu size hissettiren yaşayan duvarlar yapmak, verilerin dilinden konuşarak eğitimin bir bilim dalı olduğunu herkese hatırlatmak ve sınıfları buna göre yapılandırmak aynı hayallere uzanmamızda hayallerimiz farklı olsa da bizi aynı amaca ulaştırmaya yakınlaştıracaktır.

Tüm bunlar birlikte çalıştığında öğretmenler ve tüm okul çalışanları yaşanan olumlu ivme ile kendilerini daha iyi tanıma fırsatı bulacak ve öğrenme-öğretme ortamları donanım kazanacaktır. Okulların yarattığı kültür onları geleceğe daha iyi taşırken, mezunlarının gurur duyduğu değerler ve alanında yetkin öğretmenler güçlü bir gelecek hazırlayabilir.

Bu yazı ilk olarak 26 Eylül 2022'de Okul Kültürü Oluşturmak başlığıyla Gizem Ok Uluçay’ın Medium hesabında yayımlanmıştır.