Öğretmen Ağı — Araştırma ve Konsept Tasarımı
Vehbi Koç Vakfı, bugünden 3 yıl önce bir soru sordu; ‘’Türkiye’de öğretmen niteliğini nasıl artırabiliriz?’’Bu soru, Türkiye’de ilk kez disiplinlerarası bir inovasyon ekibi ile eğitimden birçok paydaşın aynı masa etrafında oturmasına zemin hazırladı.
ATÖLYE ekibi olarak o güne kadar eğitime dokunan bir projeye dahil olmamıştık. Eğitim Reformu Girişimi bize projeyi getirdiği zaman, bu alanda bir deneyimimiz olmamasını bir fırsat olarak gördük. Eğitim dünyasındaki birçok uzmana göre problemlere daha az önyargıyla yaklaşabilecek ve kalıpların dışında düşünmek için bir alan yaratabilecektik. Biz de öğretmenleri odağa alan ve öğretmenlerle birlikte tasarlanacak yeni bir yöntem önerdik.
Araştırmanın Kapsamı
Önerdiğimiz yöntemin ilk fazı masa başında ve sahada gerçekleştirilecek bir tasarım araştırmasından oluşuyordu.
Hedefimiz öğretmenlerin hayatına dair olabildiğince ‘’içgörü’’ toplayabilmekti.
Öncelikle öğretmenlik mesleğine dair toplum algısını ve mevcut kalıp yargıları anlamayı amaçladık. Bunun için kitle iletişim kaynağı olan dizi ve filmleri mercek altına almaya karar verdik. 1960’tan günümüze 56 tane Türk dizi ve filmi taradık. Kendini tekrar eden söylemleri ve öğretmene yüklenen karakter özelliklerini inceledik; öğretmenin yanında veya karşısında yer alan aktörleri deşifre ettik. Anlam kalıplarının yıllar içindeki değişimini analiz etmek, araştırma ekibi için iyi bir altyapı hazırladı. Mesleğin, mevcut koşullardaki darboğazlarını anladık.
Tasarım araştırmasının ikinci ayağı sahada öğretmenlerin dünyasını keşfetmekti. ERG ekibiyle Türkiye’deki öğretmen dağılımını temsil edecek bir örneklem oluşturduk ve araştırma için 5 il seçtik; İstanbul, İzmir, Diyarbakır, Mardin, Tokat. Bu illerde yaşayan 11 öğretmeni kendi evlerinde ziyaret ettik. Ev ortamında görüşmek istememizin nedeni, okul atmosferi haricinde hayatlarına farklı bir perspektiften yaklaşma arzumuzdu.
Yarı yapılandırılmış bu mülakatlarda, görüşmelerimize bir kamera eşlik etti. Öğretmenlerin hikayelerini, onların ağızlarından, onların duygu ve mimikleriyle eğitimin farklı paydaşlarına aktaracağımız 60 saatten fazla kayıtla geri döndük.
Elimizdeki kayıtları 3 ay boyunca defalarca kez izledik ve dinledik. Öğretmenlerin anlattıklarının ötesini görmeyi hedefledik. Hislerine dair bir empati haritası çıkardık; hangi konularda hüzün ve hayal kırıklığı, hangi konularda heyecan duyduklarını deşifre etmeye çalıştık.
Sahiplendikleri değerleri, harekete geçmelerini sağlayan motivasyonları, yaşadıkları sıkıntı alanlarını bir ihtiyaç haritasına yerleştirdik.
Konsept tasarım
Araştırma sonuçlarının bize işaret ettiği 30’dan fazla problem maddesi vardı. Bu tablo, bize öğretmenlerin iş ortamında güçsüz hissettiğini; karşılaştıkları politik, teknolojik ve sosyo-ekonomik zorluklar karşısında çaresiz kaldıklarını gösteriyordu.
Öğretmenlerin çoğu, mesleki ve bireysel gelişim yollarının kapalı olduğunu düşünüyor ve bir kariyer hedefi koyamıyordu. Dahası, öğretmenliğin Türkiye’de bir meslek olarak eski saygınlığını kaybettiğinin altını çiziyor; birer eğitim görevlisi olarak toplum tarafından değer ya da takdir görmediklerini düşünüyorlardı. Böyle bir ortamda öğretmenler, problem-çözücü bir yaklaşım benimsemede ve mesleki motivasyonlarını yüksek tutmada zorluk yaşıyordu.
Karşımızda kompleks bir sorun haritası olduğu için çok paydaşlı bir çalışma biçimi benimsememiz gerektiğine karar verdik. Öğretmenlerin, vakıf ve STK temsilcilerinin, akademisyenlerin ve farklı sektörlerden uzmanların katıldığı 8 farklı çözüm üretme ve geri bildirim alma çalıştayı yaptık.
Bu çalıştayların en büyük önemi, ağın temellerinin atıldığı ilk çalışmalar olmasıydı. Projenin kurucu vakıfları olan Anne Çocuk Eğitim Vakfı, Aydın Doğan Vakfı, Enka Vakfı, Mehmet Zorlu Vakfı, Sabancı Vakfı ve Vehbi Koç Vakfı’ndan temsilcilerin yanı sıra; Ashoka, Aydın Üniversitesi, Başka Bir Okul Mümkün Derneği, Bilgi Üniversitesi Sosyoloji ve Eğitim Çalışmaları Birimi, Global Civics Academy, Gürkaynak Yurttaşlık Enstitüsü, Kültür Üniversitesi, MEF Üniversitesi, Mor Sertifika Programı, Öğretmen Akademisi Vakfı, Terakki Vakfı, Türk Eğitim Derneği, Türk Eğitim Gönüllüleri Vakfı, Türk Sanayicileri ve İş Adamları Derneği ve Türkiye Felsefe Kurumu’nun içinde bulunduğu birçok kurum ve kuruluştan temsilci projeyi sahiplendi ve oluşumuna destek verdi.
O günlerin emeğini ise herkesin okuyabileceği bir değişim teorisi haline getirdik.
Yazar: Aylin Durmaz Hakkında
İzmir Tevfik Fikret lisesinden mezun olduktan sonra, İstanbul Bilgi Üniversitesinde sosyoloji bölümünü tamamladı. Mehmet Ali Birand’ın yanında prodüksiyon asistanı olarak kariyerine başladı. Aylin, yazar ve editör olarak Heberler, Dizikolik, Nokta ve Çizgi gibi farklı projelerde deneyim kazandı ayrıca Coca Cola, Visa, TEGV ve TEMA’da kurumsal senaryo yazarı olarak çalıştı. Karşı Gazete’de kültür ve sanat konusunda köşe yazarlığı yapmaktadır.