Problem Neydi?

Çocukların duygularını ifade etmek için gündelik hayatlarında kullandıkları duygu dağarcıklarının oldukça sınırlı olması, hem kendilerinin hem de akranlarının ne hissettiklerinin farkına varmalarını da kısıtlıyor. Kendilerinin ve birbirlerinin duygularına yönelik farkındalıklarının düşük olması okullardaki akran zorbalığını da artırıyor. Peki, "Öğrencilerin, tüm duyguları ile birer birey olarak görünür olmalarını nasıl sağlayabiliriz?”

Çözüm

Tasarım Odaklı Düşünme metodolojisinin uygulandığı problem çözme sürecinde; olumlu ve olumsuz tüm duyguları ile kabul gördüğünü hissedemeyen öğrencilerin duygularını ifade etmekte güçlük çektiği ve bu nedenle zorbalığı seçtikleri gözlemlendi. Başka bir deyişle, öğrenciler kendilerini ifade edemedikleri zaman kendilerini “görünmez” hissediyorlar. Bu görünmezliği kırmak için öğrencilerin gün içerisinde hissettikleri duyguları yazarak kendilerini özgürce ifade etmelerine alan açan bir çalışma olan “Duygu Duvarı” geliştirildi. 

Öğretmen, etkinliği öğrencilerine tanıtır ve duyguları tanımaya ve ayırt etmeye yönelik sınıfın seviyesine ve dinamiğine göre en az 2-3 saatlik bir oturum hazırlar. Sınıfta, “Duygu Duvarı” için bir alan belirlenir. Öğrencilerden duvara asacağı, kendine ait bir zarf tasarlaması ve üstüne ismini yazması istenir.Öğrencilerden, her günün sonunda, o gün içinde hissettikleri duyguları ve sebebini bir kağıda yazıp kendi zarflarının içine atması istenir.Her günün sonunda öğretmen, biriken kağıtları toplar ve tek başına okuyarak değerlendirir. Öğrencilerinin duygularını yakından takip eder. Özel ilgi veya yardım gerektiren durumlar tespit ederse, psikolojik danışmanlık ve rehberlik biriminden, idareden ve veliden destek ve işbirliği talep edebilir. Yaygın veya tekrar eden durumlar ve duygular tespit ederse, öğrencinin gizliliğini koruyarak sınıfta gündem oluşturabilir.Her haftanın sonunda, bir ders saatinde öğrencilerle "Onaran Çember" başlığı altında geribildirim ve paylaşım oturumu gerçekleştirilir. Öğretmen, kolaylaştırıcılığı üstlenerek çember halinde oturan öğrencileriyle, o hafta ifade edilen duygular ve etkinlik üzerine konuşur. Öğrencilerin birbirleri ile konuşmaları ve çözüm önerileri geliştirmeleri teşvik edilir.

Fiziksel olarak uygulanamayacak durumlarda "Duygu Duvarı" yerine öğrencilerin kendilerini ifade edebilecekleri güvenli alanı yaratmak için öğretmen tarafından Google Forms kullanılarak öğrencilerin duygularını ifade edebileceği bir anket hazırlanır. Örnek form soruları için buraya tıklayın. Anketin linki öğrencilere e-posta veya Whatsapp üzerinden gönderilir. Öğrencilerden, her gün veya gün aşırı olmak üzere aynı saatte aynı formu aynı takma ismi kullanarak doldurmaları istenir. Öğretmen, anket sonuçlarını inceleyerek öğrencilerinin duygularını yakından takip eder. Her haftanın sonunda Zoom veya Google Meet gibi görüntülü görüşme araçlarını kullanarak "Onaran Çember" oturumunu gerçekleştirir.

Etkisi

Bu süreçte çocukların duygularını “iyiyim veya kötüyüm” demek yerine daha çok ifade ettiği ve duygularını ifade eden sözcük sayısında artış olduğu gözlemlendi. Öğretmenler öğrencilerin ve öğrenciler birbirlerinin farklı yönlerini keşfettiler ve birbirleriyle olan iletişim dilleri olumlu anlamda değişti. Akran zorbalığına bağlı şikayetlerde azalma gözlemlendi.

Çözüm Okullarda Nasıl Uygulanır?

Çözüm, her branştan öğretmenden tarafından tüm kademelerde uygulanabilir. Çözüm, okulun koşulları, müfredat ya da öğrencilerin ihtiyaçları gözetilerek, uygulanacak eğitim ortamına uyarlanabilir. Uygulama sürecinde Yaratıcı Problem Çözme becerisi ve Tasarım Odaklı Düşünme (TOD) metodolojisi ile ilgili ihtiyaç duyulan bilgilere, www.yaraticiproblemcozme.org adresinden ulaşılabilir. Her çözüm, uygulanıp farklı öğrencilerle buluştukça gelişmeye ve zenginleşmeye açıktır. Çözümü uygulama sürecinde edindiğiniz deneyimleri ve çözümün gelişmeye açık yönlerine dair önerilerinizi info@ogretmenagi.org adresine gönderebilirsiniz. Çözümle ilgili sosyal medya paylaşımlarınızda #DeğişimOkulda hashtagini kullanarak ve Öğretmen Ağı hesabını etiketleyerek, çözümün yaygınlaşmasına katkı sunabilirsiniz. Öğretmen Ağı Yaratıcı Problem Çözme Programı ile ilgili güncel gelişmelerin paylaşıldığı Facebook Grubu'na buraya tıklayarak üye olabilirsiniz. 

Etkinliği Geliştirenler

Ceren Bıyıkoğlu (Türkçe öğretmeni), Cüneyt Çolak (Okul psikolojik danışmanı), Esin Yılmaz (Sosyal Bilgiler öğretmeni), Gökhan Atik (Türkçe öğretmeni), Hatice Alabay (Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmeni),Serena İnanır (Matematik öğretmeni),