Problem Neydi?

Öğrencilerin bireysel farklılıklara olan saygı anlayışının ve empati becerilerinin güçlenmesi akran zorbalığının önüne geçmek için önemli bir nokta olarak karşımıza çıkıyor. Peki, “Öğrencilerde empati becerisini geliştirmeyi nasıl sağlayabiliriz?”

Neden Bu Çözüm Geliştirildi?

Tasarım Odaklı Düşünme metodolojisinin kullanıldığı problem çözme sürecinde; öğrencilerin bireysel farklılıklardan dolayı birbirlerine zorbalık davranışları sergilediği gözlemlendi. Akranlarının duygu ve düşüncelerine saygı ve olumsuz davranışların etkileri hakkında öğrencilerde bilgi eksikliği olduğu tespit edildi. Elde edilen bulgulardan yola çıkarak öğrencilerde empati becerisini geliştirebilecek bir oyun tasarlamanın akran zorbalığını önlemede fayda sağlayabileceği sonucuna varıldı. Bu amaçla “ZEmpati” isimli kutu oyunu geliştirildi.

Çözüm 

Öğretmen oyunun öncesinde öğrencilerin hazır bulunuşluğunu artırmak için duygu farkındalığı ve akran zorbalığı hakkında Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmenlerin de işbirliğiyle ders içerikleri hazırlayabilir. Ardından öğretmen, öğrencilere “ZEmpati” kutu oyununu birlikte oynayacaklarını açıklar. ZEmpatik kartlar oyun tahtası üzerine «?» olan bölmeye yüzleri aşağı gelecek şekilde yerleştirilir. Her oyuncu bir piyon seçerek başlangıç noktasına koyar. Oyuncular zar atarak oyundaki sırasını belirler. En yüksek zar atan oyuncu oyuna başlar.  Sırası gelen oyuncu zar atar ve piyonunu gelen zar kadar ok yönünde ilerletir.  Oyuncu geldiği kutudaki yönergeye uygun olarak ilerler, geri gider ya da sırasını bekler. Piyonun geldiği kutudaki yönerge bir görev içeriyorsa oyuncu yönergeyi okuduktan sonra kum saati çevrilerek süre başlatılır. «?» olan kutuya gelen oyuncu ZEmpatik kartlardan en üsttekini çekip okur. Yönergeyi okuduktan sonra görevi yerine getirme süresi için yine kum saati kullanılır. Oyuncu süre bitene kadar yönergeleri uygulayamazsa geldiği noktaya geri döner.  Aynı anda bir karede birden fazla piyon bulunabilir. Bitiş noktasına ilk ulaşan oyuncu oyunun galibidir. Oyun sonrasında, öğrencilerle birlikte “Oyun size hangi duyguları hissettirdi?”, “Sizce bu oyunu oynamamızın sebebi ne olabilir?”, “Bu oyunu bir arkadaşınıza anlatacak olsanız nasıl anlatırdınız?” vb. Sorularla geribildirim ve değerlendirme alabilir. ZEmpati çözümümünü ayrıntılı olarak incelemek ve bir örneğini indirmek için “Çözümümü İndir”e tıklayın.

Hedeflenen Etki

Uygulamaya katılan öğrencilerin oyun esnasında duyguları tanıdığı, farklı düşüncelere sahip akranlarına hoşgörü gösterdiği gözlemlendi. Akranlarının duygu ve düşüncelerindeki farklılıkları anlamaya çalıştığı görüldü. Empati becerisini geliştirmelerini ve yaptıkları olumsuz davranışlar karşısında arkadaşlarının neler hissedeceğini düşünmelerini sağladı. Zorba, kurban ve seyirci davranışlarının oluşturulan kahramanlar aracılığı ile 3. şahıs üzerinden anlatılmasının tasarlanan materyalin etkiliğinin artırdığı tespit edildi. Birbirlerini yeteri kadar tanımadıklarını fark etmelerini sağladı. Ortak ve farklı özellikleri hakkında daha fazla bilgilenmelerine yardımcı oldu. Bunlarla birlikte oyun esnasında eğlendikleri, keyif aldıkları ve tekrar oynamak istedikleri gözlemlendi.

Çözüm Nasıl Uygulanır?

Çözüm, her branştan öğretmenden tarafından tüm kademelerde uygulanabilir. Çözüm, okulun koşulları, müfredat ya da öğrencilerin ihtiyaçları gözetilerek, uygulanacak eğitim ortamına uyarlanabilir. Uygulama sürecinde Yaratıcı Problem Çözme becerisi ve Tasarım Odaklı Düşünme (TOD) metodolojisi ile ilgili ihtiyaç duyulan bilgilere, www.yaraticiproblemcozme.org adresinden ulaşılabilir. Her çözüm, uygulanıp farklı öğrencilerle buluştukça gelişmeye ve zenginleşmeye açıktır. Çözümü uygulama sürecinde edindiğiniz deneyimleri ve çözümün gelişmeye açık yönlerine dair önerilerinizi info@ogretmenagi.org adresine gönderebilirsiniz. Çözümle ilgili sosyal medya paylaşımlarınızda #DeğişimOkulda hashtagini kullanarak ve Öğretmen Ağı hesabını etiketleyerek, çözümün yaygınlaşmasına katkı sunabilirsiniz. Öğretmen Ağı Yaratıcı Problem Çözme Programı ile ilgili güncel gelişmelerin paylaşıldığı Facebook Grubu'na buraya tıklayarak üye olabilirsiniz. Kitapçıkta yer alan atölye ve etkinlikleri uyguladıktan sonra buradaki formu doldurarak geri bildirimlerinizi iletirseniz çözümleri birlikte geliştirebiliriz.

Etkinliği Geliştirenler

Adile Başman (Sınıf Öğretmeni), Belgin Gökdemir (Sınıf Öğretmeni), Fatma Aktaş (Sınıf Öğretmeni), Halil Yavaş (Psikolojik Danışman), Narod Sahakoğlu (Sınıf Öğretmeni), Sebahattin Esen (Sınıf Öğretmeni), Tülin İçerler (Sınıf Öğretmeni), Tuncel Gezer (Sınıf Öğretmeni)